Het Coronavaccin komt misschien wel uit Nederland!
Pas als er een vaccin tegen het coronavirus beschikbaar komt, keert het openbare leven terug naar normaal. Ook Nederlandse bedrijven werken hard aan de ontwikkeling van zo’n vaccin. Dit zijn vijf van de belangrijkste ondernemingen.
In het kort
- Zeker vijf Nederlandse bedrijven spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van een mogelijk coronavaccin.
- Staatsbedrijf Intravacc uit Bilthoven werkt aan drie vaccins.
- In Leiden beschikken zowel Janssen als Halix over een grote productiefaciliteit.
1. Intravacc, stille kracht uit Bilthoven
Hoeveel mensen zouden weten dat Nederland nog een staatsbedrijf heeft dat vaccins ontwikkelt? En dat dit staatsbedrijf in Bilthoven verscholen ligt tussen de bomen en grasvelden op het terrein van het RIVM, het Rijksinstituut dat Nederland door de coronacrisis moet loodsen?
Waarschijnlijk niet heel veel. Het bedrijf in kwestie – Intravacc geheten – opereert in de anonimiteit, ook al werken er 140 mensen. Aan het hoofd van de onderneming staat viroloog Jan Groen. Begin dit jaar trad hij aan om de voorgenomen privatisering van Intravacc in goede banen te leiden.
Maar die privatisering is na het uitbreken van de coronapandemie in de ijskast gezet. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport houdt de lijnen naar Intravacc nu het liefst zo kort mogelijk. En zo komt het dat de Nederlandse overheid plotseling betrokken is bij de ontwikkeling van drie coronavaccins door Intravacc.
Koploper van die drie kandidaten is een vaccin dat bestaat uit OMV’s (outer-membrane vesicles), hele kleine blaasjes die door een bacterie worden geproduceerd, zo vertelt Groen op het kantoor van Intravacc. Aan de blaasjes kunnen de Intravacc-wetenschappers een klein stukje van een eiwit koppelen dat een afweerreactie oproept. En nu komt het bijzondere: de nanodeeltjes activeren niet zoals gebruikelijk antistoffen, ze activeren witte bloedcellen om de ziekte te bestrijden.
‘Patiënten zouden niet meer aan covid-19 overlijden en ook niet meer op de intensive care belanden’
In zekere zin is het een minder ambitieus vaccin. De injectie verhindert besmetting niet volledig, maar de afweerreactie van de witte bloedcellen kan wel voorkomen dat covid-19 ernstig verloopt. ‘Patiënten zouden niet meer aan covid-19 overlijden en ook niet meer op de intensive care belanden’, aldus Groen. ‘Dat zou natuurlijk een enorme verlichting geven.’
Een groot voordeel van dit OMV-vaccin is dat het snel in grote hoeveelheden is te produceren. Daarom heeft het vaccin bij Intravacc prioriteit gekregen, vertelt Elly van Riet, een Intravacc-wetenschapper die ook is aangeschoven.
Later dit jaar hoopt Van Riet het vaccin al voor het eerst op mensen te testen, op veiligheid. In het beste geval zouden dan volgend jaar onderzoeken volgen die moeten nagaan of het vaccin inderdaad voldoende effectief is.
Het tweede en derde middel waaraan Intravacc werkt, zijn meer conventionele vaccins. Ze stimuleren het menselijk lichaam om antistoffen tegen het coronavirus aan te maken en hebben een langduriger ontwikkelingstraject. Een van de vaccins wordt niet toegediend met een injectie, maar met een neusspray. De hoop is dat die toedieningsvorm extra effectief is bij het afweren van een luchtweginfectie als covid.
2. Halix, nieuwe fabriek uit Leiden
Achteraf gezien is de timing van Halix geweldig geweest. Vlak voor het uitbreken van de coronacrisis heeft dit nieuwe Nederlandse bedrijf – een dochteronderneming van de Duitse Droege-groep – een farmaceutische fabriek in Leiden neergezet. Kosten: zeker €40 mln.
Halix heeft niet lang hoeven zoeken naar klanten die hier hun medicijnen of vaccins willen laten maken. Midden in de coronacrisis meldde zich AstraZeneca, een van de grootste farmaceutische bedrijven ter wereld. AstraZeneca behoort tot de koplopers, dankzij zijn samenwerking met de universiteit van Oxford. Hun vaccin komt mogelijk al dit jaar beschikbaar.
3. Mymetics, outsider uit Leiden
Vanuit Leiden werkt Mymetics aan vaccins tegen onder meer hiv en malaria. De onderneming onderneemt ook diverse pogingen om een vaccin tegen het coronavirus te ontwikkelen, zo vertelt Stegmann. ‘We maken vaccins op basis van virosomen, hele kleine deeltjes. Die kunnen geschikt zijn voor het bestrijden van het coronavirus, omdat ze een goede immuunrespons opwekken.’
4. Janssen, grootmacht uit Leiden
De grootste bijdrage van Nederland aan de ontwikkeling van een coronavaccin komt van Janssen. Dit farmabedrijf van Johnson & Johnson heeft zijn belangrijkste vaccin-activiteiten in Leiden, een logisch gevolg van de aankoop van het Nederlandse biotechbedrijf Crucell in 2011. De Crucell-technologie heeft tot nu toe één goedgekeurd vaccin (tegen ebola) opgeleverd.
Janssen behoort niet tot de kopgroep van bedrijven die het verst zijn met een potentieel coronavaccin, maar geldt wel als een hoofdrolspeler. De eerste testen op mensen – ruim duizend vrijwilligers in België en de VS – vinden later deze maand plaats. Het onderzoek van Janssen staat onder leiding van de Nederlandse viroloog Hanneke Schuitemaker.
Janssen mikt op de productie van 1 miljard doses van het coronavaccin, die volgend jaar beschikbaar moeten komen. Een groot deel van de productie vindt plaats in de Leidse fabriek van het bedrijf. Die fabriek (kosten: €72 mln) is pas twee jaar geleden in gebruik genomen.
5. Viroclinics, onderaannemer uit Rotterdam
Viroclinics is een servicebedrijf uit Rotterdam dat farmabedrijven veel werk uit handen neemt, vooral bij het verzamelen en verwerken van data uit testen op menselijke proefpersonen. De onderneming opereert wereldwijd en is door meerdere farmabedrijven ingeschakeld voor de ontwikkeling van medicijnen en vaccins tegen het coronavirus, zo vertelt ceo Bob van Gemen.
De bekende viroloog Ab Osterhaus is medeoprichter van Viroclinics en is nog altijd chief scientific officer van het bedrijf. De onderneming is eigendom van de van oorsprong Amerikaanse investeringsmaatschappij Summit Partners en heeft 270 werknemers.
Bron: https://fd.nl/achtergrond/1349520/het-coronavaccin-komt-misschien-wel-uit-nederland
Realpredictor